OBEZİTE NEDİR ?

Obezite, vücutta aşırı miktarda yağ birikmesiyle ortaya çıkan kronik bir sağlık sorunudur. Dünya Sağlık Örgütü’ne (WHO) göre, vücut kitle indeksinin (BMI) 30’un üzerinde olması obezite olarak tanımlanır. Obezite, kalp hastalıkları, diyabet, hipertansiyon ve bazı kanser türleri gibi ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.

Yetişkin erkeklerde vücut ağırlığının %15-18’i, kadınlarda ise %20-25’i yağ dokusundan oluşur. Bu oran erkeklerde %25’in, kadınlarda ise %30’un üzerine çıktığında obezite oluşur.

 

VÜCUT KİTLE ENDEKSİ (VKI) NEDİR ?

 Vücut kitle indeksi (VKİ), obezitenin değerlendirilmesinde en yaygın kullanılan yöntemlerden biridir. VKİ kilogram cinsinden ağırlığın metrekare cinsinden boy uzunluğunun karesine bölünmesi ile oluşan kg/m2 cinsinden değerdir. Obezite hakkında genel bir fikir verir. Ancak aşırı kilo, sadece yağdan değil, aynı zamanda ekstra kas, kemik veya ödemden de kaynaklanabilir. Obez bireylerin vücudundaki esas ağırlık kaynağı genellikle yağlardır.

 

VÜCUT KİTLE ENDEKSİ (VKI) NASIL HESAPLANIR ?

Obezite hesaplamasında kullanılan temel yöntemlerden biri Beden Kitle İndeksi (BKİ)’dir. BKİ, vücut ağırlığının (kg) boy uzunluğunun karesine (m²) bölünmesiyle hesaplanır. Örneğin:

  • 75 kg ağırlığında ve 1.70 m boyunda bir kişi için: BKI˙=751.702≈25.95\text{BKİ} = \frac{75}{1.70^2} \approx 25.95BKI˙=1.70275​≈25.95 (Toplu – Fazla kilolu)
  • 90 kg ağırlığında ve 1.70 m boyunda bir kişi için: BKI˙=901.702≈31.14\text{BKİ} = \frac{90}{1.70^2} \approx 31.14BKI˙=1.70290​≈31.14 (Obezite)

BKİ değerleri şu şekilde sınıflandırılır:

  • Zayıf: BKİ < 18.5
  • Normal: 18.5 – 24.9
  • Toplu (Fazla kilolu): 25 – 29.9

      1.derece obez 30 – 34.9

  • 2.derece obez : 35 – 39.9
  • 3.derece obez (Morbid Obezite): ≥ 40 (Ciddi sağlık riskleri)

BKİ’nin 30’un üzerinde olması obeziteyi, 40’ın üzerinde olması morbid obeziteyi ve 50’nin üzerinde olması süper morbid obeziteyi gösterir. Obezite hastalarında horlama, aşırı terleme, uyku apnesi, eklem ve sırt ağrıları, cilt enfeksiyonları ve nefessiz kalma gibi belirtiler görülebilir.

 

OBEZİTEYE EŞLİK EDEBİLEN ŞİKAYETLER NELERDİR?

Aşırı terleme

Çabuk yorulma

Nefes darlığı

Horlama ve uyku apnesi

Cilt sorunları

Sırt ve eklem ağrıları

Ayaklarda şişlik

Psikolojik sorunlar

Uyku apnesi

Fiziksel aktivite güçlüğü

Genel yorgunluk

Obezitenin en temel belirtisi yüksek yağ oranına sahip bir vücut kompozisyonudur. Bu belirtilerin çoğunun nedeni düzensiz, dengesiz ve aşırı beslenmedir. Obezite, bireyin toplumdan izole olmasına ve sosyal ilişkilerinin zayıflamasına neden olabilir.

 

OBEZİTE NEDEN OLUR ?

Obezite, vücutta aşırı yağ birikimi ile karakterize edilen karmaşık bir hastalıktır. Genellikle, alınan kalorinin harcanan kaloriden fazla olması sonucunda ortaya çıkar. Ancak, obezitenin nedenleri sadece aşırı yemek yeme ile sınırlı değildir. Genetik, psikolojik ve hormonal faktörler gibi birçok etken, kilo alımına ve obezite gelişimine yol açabilir.

 

OBEZİTEYE YOL AÇAN YANLIŞ ALIŞKANLIKLAR NELERDİR ?

Günlük enerji ihtiyacının üzerinde kalori almak

Fazla fast food tüketimi

Dengesiz ve düzensiz beslenme

Akşam yemeği öncesi ve sonrası atıştırmalıklar

Hızlı yemek, büyük lokmalar ve az çiğneme

Öğün atlamak veya sürekli yüksek kalorili atıştırmalıklar

Stresli durumlarda aşırı yemek

Geceleri yemek yemek, özellikle uyku aralarında

Gün içinde yetersiz su tüketimi

 

OBEZİTENİN GETİRDİĞİ SAĞLIK RİSKLERİ NELERDİR ?

Koroner arter hastalığı

Yüksek tansiyon (hipertansiyon)

Kalp hastalıkları

Diyabet

Metabolik sendrom

Hiperlipidemi (kan yağlarının yükselmesi)

Yağlı karaciğer hastalığı

Uyku apnesi

Astım

Solunum zorluğu

Gastroözofageal reflü hastalığı

Safra kesesi hastalıkları

Karaciğer yağlanması

Osteoartrit

Omurga problemleri

Rahim, meme, yumurtalık, prostat, karaciğer, safra kesesi, böbrek ve kolon kanseri

Depresyon

Hormonal bozukluklar ve eşlik eden hastalıklar

Anksiyete

Yeme bozuklukları

Gebelik komplikasyonları

Ameliyat risklerinin artması

Toplumsal uyumsuzluklar

Deri ve mantar enfeksiyonları

 

 

OBEZİTE ÇEŞİTLERİ NELERDİR ?

Genetik Obezite: Kalıtsal faktörlerin etkisiyle gelişir. Aile geçmişinde obezite bulunan bireyler genetik yatkınlık nedeniyle yüksek risk altındadır. Genler, yağ depolama kapasitesini ve metabolizmayı etkiler.

Basit Obezite: Enerji alımının enerji harcamasını aşması sonucu oluşur. Genellikle aşırı kalorili beslenme ve fiziksel aktivite eksikliği nedeniyle meydana gelir. Diyet ve egzersizle yönetilebilir.

Sekonder Obezite: Altta yatan sağlık sorunları veya ilaç kullanımı sonucu gelişir. Hormonal bozukluklar, tiroid problemleri ve bazı ilaçlar bu tür obeziteye yol açabilir. Tedavi, altta yatan nedenin çözülmesini içerir.

Hipersellüler Obezite: Yağ hücrelerinin sayısının artmasıyla oluşur, genellikle çocukluk döneminde başlar ve yetişkinlikte devam eder. Erken müdahale ve sürekli kilo kontrolü gerektirir.

Hiperplastik Obezite: Hem yağ hücrelerinin sayısının hem de boyutunun arttığı bir durumdur. Uzun süreli aşırı kilo alımı sonucunda gelişir ve genellikle cerrahi müdahale gerektirebilir.

Santral Obezite: Karın bölgesinde aşırı yağ birikimi ile tanımlanır. İç organların çevresinde yağ birikmesi sağlık risklerini artırır ve kalp hastalıkları ile metabolik sendrom riskini yükseltir.

Subkutanöz Obezite: Deri altı yağ dokusunun artmasıyla ortaya çıkar. Estetik kaygılar yaratabilir, ancak genellikle sağlık riskleri daha düşüktür.

Morbid Obezite: VKİ’nin 40’ın üzerinde olmasıyla tanımlanır ve ciddi sağlık sorunlarına yol açar. Tedavi genellikle bariatrik cerrahi gerektirir.

Akdeniz Obezitesi: Akdeniz Bölgesi’nde yaygın olup, yüksek karbonhidratlı diyetler ve düşük fiziksel aktivite nedeniyle gelişir. Modern yaşam tarzı ve yüksek kalorili yiyecekler obezite oranlarını artırabilir.

 

OBEZİTE NASIL ÖNLENİR ?

Obezite, dünya genelinde yaygın bir sağlık sorunu olup, hem bireysel hem de toplumsal sağlık için önlenmesi büyük önem taşır. Obeziteyi önlemek için bazı temel önlemler şunlardır:

 

Dengeli Beslenme: Sağlıklı beslenme, obeziteyi önlemede kritik rol oynar. Sebze ve meyve tüketimini artırarak, tam tahıllı ürünleri tercih ederek ve yağsız proteinler tüketerek, aşırı kalori alımından kaçının. Şekerli ve yağlı yiyeceklerden kaçınmak da önemlidir.

Düzenli Egzersiz: Fiziksel aktivite, kalori yakımını artırır ve kilo kontrolüne yardımcı olur. Haftada en az 150 dakika orta yoğunlukta egzersiz yapmak önerilir. Günlük yürüyüşler, koşu, bisiklet sürme ve ağırlık kaldırma gibi aktiviteler metabolizmayı hızlandırır.

Sağlıklı Yaşam Tarzı Değişiklikleri: Yeterli ve kaliteli uyku (günde 7-8 saat), stres yönetimi (meditasyon, yoga) ve yeterli su tüketimi (günde en az 8 bardak) obeziteyi önlemede yardımcı olur. Bu alışkanlıklar, hormon dengesini korur ve tokluk hissini artırır.

Sağlık Kontrolleri: Düzenli sağlık kontrolleri, kilo ve genel sağlık durumunu takip etmeye yardımcı olur, böylece olası sorunlar erken aşamada tespit edilebilir.

 

OBEZİTE TEDAVİ YÖNTEMLERİ NELERDİR?

Beslenme ve Diyet: Kilo vermek için günlük kalori alımını kontrol etmek ve dengeli bir diyet uygulamak gereklidir. Sağlıklı beslenme alışkanlıkları geliştirmek, meyve, sebze, tam tahıllar ve yağsız proteinleri tercih etmek önemlidir.

 

Sağlıklı Beslenme Alışkanlıkları: Düşük kalorili, besin değeri yüksek yiyecekler tercih edilmeli; işlenmiş gıdalar, şekerli içecekler ve yüksek yağlı yiyeceklerden kaçınılmalıdır. Düzenli öğünler ve sağlıklı atıştırmalıklar tokluk hissini artırır.

 

Fiziksel Aktivite: Haftada en az 150 dakika orta yoğunlukta egzersiz yapılmalıdır. Kardiyo egzersizleri ve kas güçlendirme hareketleri kombinlenmelidir. Günlük aktiviteleri artırarak daha fazla kalori yakmak da faydalıdır.

Medikal ve ilaç tedavileri, altta yatan hastalık varsa hipotiroidi, ve benzeri hastalıkların tedavisi

 

 

Bariatrik Cerrahi: Bariyatrik cerrahinin amacı, besinlerle alınan enerjinin azaltılmasıdır. Bu hedef doğrultusunda uygulanan başlıca yöntemler şunlardır:

 

Tüp Mide Ameliyatı (Sleeve Gastrektomi)

Mide Balonu Ameliyatı (Gastrik Balon)

Gastrik Bypass Ameliyatı

 

KİMLER OBEZİTE CERRAHİSİ İÇİN UYGUNDUR ?

İdeal kilonun en az %80 üzerinde olmak veya Vücut Kitle İndeksi (VKİ) 40 kg/m²’nin üzerinde olmak,

VKİ 35-40 kg/m² arasında olup eşlik eden hipertansiyon, diyabet, uyku apnesi gibi sağlık sorunlarının bulunması,

18-65 yaş arasında olmak,

Obezitenin en az 3 yıldır devam etmesi,

Hormonal hastalıkların bulunmaması,

İlaç ve diyet tedavilerine rağmen en az 1 yıldır kilo verilememiş olması,

Kronik alkol ve ilaç bağımlılığı olmaması,

Cerrahi yöntemlerin önemini, risklerini ve olası komplikasyonları anlayabilecek psikososyal düzeyde olması,

Ameliyat risklerini kabul edebilir düzeyde olması,

Cerrahi ekip ile uyum içinde olup fiziksel, psikolojik, sosyal ve ekonomik olarak tedavi sürecine uyum sağlayabilmesi.

 

MİDE BALONU

Mide balonu, mide içine yerleştirilen ve hacim küçültücü etki yaratan bir cihazdır.  Mide balonu, süperobez hastalarda obezite cerrahisi öncesi kilo kaybını sağlamak veya ciddi yandaş hastalıkları olan hastalarda cerrahi müdahale öncesi başlangıç tedavisi olarak kullanılabilir. Yine vki 27-35 arası ameliyat gerektirmeyen obezlerde tercih edilebilecek bir yöntemdir. Endoskopik ve yutulabilir formda olmak üzere iki ana grupta toplanmakta olup. Hastanın özelliğine göre tercih yapılabilir

 

TÜP MİDE AMELİYATI (SLEEVE GASTREKTOMİ)

Tüp mide ameliyatı, güncel cerrahi tedavi yöntemlerinden biri olup Dünyada en çok tercih edilen bariatrik cerrahi metodu haline gelmiştir. Midenin bir kısmının çıkarılmasıyla geride kalan midenin tüp şeklini alması sağlanır. Bu yöntem, hastaların daha az yemekle çabuk doymasını ve açlık tokluk kontrolünü sağlayan hormonlarda değişiklikler yaşamasını sağlar. Hem kilo kaybında hem de diyabet gibi metabolik bozuklukların düzeltilmesinde etkilidir. Fazla kiloların yaklaşık %60’ını kısa sürede vermeye yardımcı olabilir ve mide-barsak geçişini değiştirmediği için genellikle daha fizyolojik bir yaklaşım sunar. Genel olarak hastaların %90 ında etkili ve başarılı bir yöntem olup %10 kadar kişide yetersiz kilo verimi veya yeniden kilo alımı görülebilir, buna rağmen cerrahi olarak ilk tercih edilecek yöntem olduğunda fikir birliğine varılmak üzeredir.

 

GASTRİK BYPASS

Bu yöntemde mide küçültülür ve ince bağırsaklar, küçük mideye belirli bir mesafeden bağlanır. Mide küçültüldüğü için az miktarda gıda ile hızlıca tokluk hissi oluşur. Ayrıca, açlık ve tokluk kontrolünü sağlayan hormonlardaki değişiklikler ile bağırsak geçişi değiştirilerek emilim bozucu bir mekanizma sağlanır. Bu yöntem, kilo kaybını destekler ve metabolik bozuklukların düzeltilmesine yardımcı olur. Fazla kiloların yaklaşık %60-80’i verilebilir. Ancak, bu yöntem tüp mide ameliyatına göre daha karmaşıktır, dolayısıyla komplikasyon oranları daha yüksektir ve hastanede kalış süresi daha uzundur. Yeniden kilo alımı veya yetersiz kilo verimi ihtimali tüp mide ameliyatı ile benzer olduğundan günümüzde daha çok revizyonel yani ikincil uygulama olarak planlanmaktadır

 

Hangi işlem olacağına karar vermek sadece yazılı kurallar ile olmayıp hasta ve hekimin ortak kararı önemlidir. Önemli olan mevcut durumun hastayla iyi paylaşılması ve olası problemlerin açık ve net ortaya konması ve hastanın hangi yönteme uyumunun daha iyi olacağının belirlenmesitedavinin başarısını etkileyen en önemli unsurdur.

 

OBEZİTE TEDAVİSİ SONRASI KİLO KONTROLÜ VE ÖNLEME

Obezite tedavisi sonrası kilo alımının önlenmesi, tedavi sürecinin en kritik aşamalarından biridir. Hangi obezite tedavisi yöntemini uygularsanız uygulayın, yeniden kilo alma riski her zaman vardır. Örneğin yüksek kalorili yiyecekler veya içeceklerin aşırı tüketimi, obezite ameliyatı sonrası bile kilo alımına neden olabilir.

 

Kaybedilen kiloların geri gelmesini önlemenin en etkili yollarından biri düzenli fiziksel aktivitedir. Günde 45 ila 60 dakika süren egzersizler, verilen kiloların geri alınmasını engellemeye yardımcı olabilir ve genel sağlığınızı destekler. Kilonuzu düzenli olarak izlemek ve daha sağlıklı bir diyetle fiziksel aktiviteyi sürdürülebilir bir şekilde birleştirmek, uzun vadede kaybettiğiniz kiloyu korumanın en etkili yoludur. Her gün küçük adımlarla ilerleyerek ve kendinizi destekleyici stratejilerle çevreleyerek başarılı bir yaşam tarzı oluşturabilirsiniz.

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir