ALERJİ NEDİR ?

Alerji, kişinin vücudunun belirli maddelere karşı aşırı tepki göstermesi olarak tanımlanır. Bu duruma yatkın kişiler “atopik” olarak adlandırılır. Atopi, bir hastalık değil, vücudun belirli uyaranlara karşı aşırı duyarlılığıdır ve genetik geçiş gösterebilir. Özellikle açık tenli bireylerde ve deniz kenarında ya da nemli bölgelerde yaşayanlarda daha sık görülür. Alerji, bağışıklık sisteminin normalde zararsız olan maddelere karşı aşırı reaksiyon geliştirmesiyle ortaya çıkar. Bu maddeler toz, polen, hayvan tüyleri, bazı gıdalar ve solunum yoluyla alınan maddeler olabilir. Alerji her yaş grubunda görülebilir. Genetik faktörlerin önemli rol oynadığı düşünülse de, çevresel faktörlerin etkisiyle de farklı yaşlarda ortaya çıkabilir. Sigara ve çevre kirliliği, alerji gelişiminde başlıca etkenler arasında yer alır. Bağışıklık sistemi, daha önce tanımadığı molekülleri “yabancı” olarak algılar ve onları kontrol altına almak için tepki gösterir. Bazı bireylerin bağışıklık sistemleri, çoğu insanın etkilenmediği ev tozu ve polen gibi maddelere daha karmaşık ve yoğun bir tepki verir. Bu durumda aşırı duyarlılık (hipersensitivite) ortaya çıkar ve alerji, vücudun bu “yabancı” maddelere verdiği anormal tepki olarak tanımlanabilir.

ALERJİ BELİRTİLERİ NELERDİR ?

Normalde zararsız olan bazı maddeler, alerjik yapıya sahip olan kişilerde çeşitli tepkilere yol açar. Bu bireylerde, özellikle yüz bölgesi olmak üzere, vücudun herhangi bir kısmında kızarıklık, şişlik, nefes darlığı, sürekli hapşırma, burun akıntısı, gözlerde sulanma, ishal, bulantı ve kusma gibi belirtiler ortaya çıkabilir.

Alerjik reaksiyonların etkilediği bölgeler kişiden kişiye değişiklik gösterebilir. Alerjen maddenin türüne ve vücuda hangi yolla girdiğine bağlı olarak farklı alanlar etkilenebilir.

Örneğin, polen solunduğunda genellikle burun, gözler, sinüsler ve boğazda alerji belirtilerine yol açar. Gıda alerjileri genellikle mide ve bağırsaklarda sorunlara neden olur ve ürtiker gibi cilt reaksiyonları ortaya çıkabilir. Ayrıca, alerjik reaksiyonlar vücudun birden fazla bölgesini de etkileyebilir.

Yaygın alerji belirtileri şunlardır:

Vücutta kızarıklık, şişlik ve kaşıntı

Hapşırma

Burun akıntısı

Gözlerde sulanma

Nefes almada zorluk

İshal

Bulantı ve kusma

Alerjik astım

Alerji, bağışıklık sistemimizin normalde zararsız olan maddelere karşı aşırı tepki vermesi sonucu oluşur. Bu maddeler arasında toz, gıdalar, polen, akarlar ve hayvan tüyleri yer alır. Alerji her yaş grubunda görülebilir. Genetik faktörler önemli rol oynasa da, çevresel etkiler de alerjinin ortaya çıkma yaşını ve şiddetini etkileyebilir. Sigara kullanımı ve hava kirliliği, alerjinin başlıca sebeplerinden sayılmaktadır.

MEVSİMSEL ALERJİ VE POLEN DUYARLILIĞI NEDİR ? NASIL OLUŞUR ?

İlkbahar mevsiminin başlamasıyla birlikte doğa canlanır ve havaya yayılan polenler, bazı kişilerde alerjik reaksiyonlara yol açar. Polen duyarlılığı, alerjik nezle, gözlerde alerjik reaksiyonlar ve astım belirtileriyle kendini gösterir. Bu rahatsızlıklar, özellikle bahar aylarında yoğunlaşır. Sürekli hapşırma, burun tıkanıklığı, gözlerde kaşıntı ve sulanma, öksürük, hırıltılı solunum ve nefes darlığı gibi belirtiler sıkça görülür. Tedavi genellikle antihistaminik ilaçlar, kortizon içeren burun spreyleri ve nefes açıcı ilaçlarla yapılır. Daha şiddetli vakalarda ise bağışıklık tedavisi (immunoterapi) uygulanabilir.

ALERJİK CİLT HASTALIKLARI NEDİR ?

Alerjik reaksiyonlar, cilt üzerinde çeşitli rahatsızlıklar şeklinde kendini gösterebilir. En sık karşılaşılan alerjik cilt hastalıkları şunlardır:

Atopik Dermatit (Egzama): Genellikle ciltte kızarıklık, kuruluk, pullanma ve yoğun kaşıntı ile belirginleşen kronik bir rahatsızlıktır. Bu durum cildin savunma mekanizmasının zayıflaması sonucu dış faktörlere aşırı duyarlılık geliştirmesiyle oluşur.

Ürtiker (Kurdeşen) ve Anjiyoödem: Ürtiker, ciltte aniden ortaya çıkan, kaşıntılı, kızarık kabarıklıklarla kendini belli eden bir cilt reaksiyonudur. Stres ve alerjenlere karşı vücudun aşırı tepkisi sonucu gelişir. Anjiyoödem ise cildin derin tabakalarında sıvı birikmesi sonucu şişliklere neden olur. Göz kapakları, dudaklar ve boğazda şişlik oluşturarak nefes almayı zorlaştırabilir. Anjiyoödem acil müdahale gerektiren bir durumdur.

Temas (Kontakt) Dermatit: Cildin, irritan veya alerjen maddelerle temas etmesi sonucu gelişen kaşıntılı cilt hastalığıdır.

İrritan Kontakt Dermatit: Sabun, deterjan veya kimyasal maddelerle temas sonucu ciltte tahriş oluşur. Temas edilen bölgede kızarıklık ve çatlamalar gözlenir.

Alerjik Kontakt Dermatit: Önceden duyarlılık kazanmış cilt, alerjenle temas ettikten 48-96 saat içinde reaksiyon gösterir. Kızarıklık ve kaşıntı belirtileri, en sık boyun, el bilekleri ve ellerde görülür.

Bu rahatsızlıkların doğru teşhisi ve tedavisi için dermatologların önerdiği tedavi yöntemleri uygulanmalıdır.

ALERJİK RİNİT NEDİR ?

Alerjik burun iltihabı, farklı alerjenlerin burun mukozasında iltihaplanmaya yol açmasıyla ortaya çıkan bir rahatsızlıktır. Her yaş grubunda görülebilen bu hastalık, özellikle bahar aylarında belirtilerinin artmasıyla bilinir. Semptomlar arasında burun akıntısı, burun kaşıntısı, burun tıkanıklığı, sık sık hapşırma ve boğazda kaşıntı yer alır.

Genellikle “saman nezlesi” olarak bilinen bu rahatsızlık, atopik dermatit, egzama ve astım gibi diğer alerjik durumlarla birlikte de görülebilir. Alerjik burun iltihabı, kişinin yaşam kalitesini önemli ölçüde düşürebilir, uyku sorunlarına ve horlamaya neden olabilir. Çocuklarda ise odaklanma problemleri yaygın olarak gözlenir.

Bu hastalık, enfeksiyon kökenli nezleden, enfeksiyona bağlı semptomların olmamasıyla ayrılır. Tanı, genellikle hastanın öyküsüne dayanarak konur ve alerji testleriyle desteklenir. Tedavide alerji ilaçları, kortizon içeren spreyler ve aşı tedavileri kullanılabilir. Ayrıca, alerjenlerden korunmak da tedavinin önemli bir parçasıdır.

ALERJİ TESTLERİ NELERDİR NASIL YAPILIR ?

Alerji tedavisinde ilk adım, alerjiye neden olan faktörlerin tespit edilmesi ve bunlara maruziyetin azaltılmasıdır. Örneğin, ev tozuna karşı alerjisi olan bir kişinin, evinde ve iş yerinde toz kontrolü sağlanmalıdır. Alerjenlerin belirlenmesi amacıyla kan testleri ve deri testleri kullanılmaktadır.

Alerji testleri genellikle alerjik rinit, göz iltihapları, egzama, kontakt dermatit, ürtiker, astım, böcek ısırıkları, gıda ve ilaç alerjilerini belirlemek için yapılır.

Bu testler, uzman doktorlar tarafından, hastanın tıbbi geçmişi ve fiziksel muayenesi doğrultusunda planlanır. Kişinin kendi başına uygulayabileceği testler değildir ve doğru sonuçların elde edilmesi için profesyonel bir değerlendirme gerektirir.

ALERJİK REAKSİYONLAR EN ÇOK HANGİ MEVSİMDE GÖZÜKÜR ?

Mevsimsel alerjiler, özellikle bahar aylarında en yoğun şekilde yaşanır. Bu dönemde ağaç, çimen ve çiçek polenleri havada bol miktarda bulunur ve rüzgarın etkisiyle geniş alanlara yayılır. Polenlerin yayılması, mevsimsel alerjisi olan bireyler için zorlayıcı bir dönem yaratır. Özellikle gözlerde ve solunum yollarında şikayetler bu süreçte artar.Alerjilerin mevsime ve coğrafi bölgeye göre farklılık göstermesi, hangi bitkilerin ne zaman polen yaydığı ile ilişkilidir. Ağaçlar genellikle ilkbahar başından yaz ortasına kadar, çimenler ilkbahar sonu ve yaz başında, otlar ise yaz sonu ve sonbahar başında alerjiye neden olabilir. Mevsimsel alerjiler sıklıkla saman nezlesi ya da astım şeklinde kendini gösterir. Özellikle polenlerin yoğun olduğu bahar aylarında alerjiden korunma yolları önemlidir.